Woensdag 23 juli 1997 loop ik met mijn rugzak op Basiliek Sainte-Marie-Madeleine in Vézelay binnen. Op een houten stoeltje geniet ik van de rust en koelte. Buiten is het dertig graden, binnen land ik onder gezang van zusters en broeders in mezelf. Ik voel dat ik een belangrijk punt op mijn pelgrimstocht heb bereikt.
Er gebeurt iets waarvan ik nu nog niet weet wat het was. Iets hemels? Ben ik even door God geraakt? Of is het aardser, het bereiken van deze belangrijke plek in de geschiedenis? Een plaats die voor menig pelgrim werd en wordt gezien als een begin, maar net zo goed het eind kan zijn. Wat betekent Vézelay dan voor mij?
Ik weet niet meer hoelang ik op dat wat gammele houten stoeltje heb gezeten. Wel weet ik dat ik na de dienst met de broeders meeloop en mag aanschuiven bij de lunch. In stilte geniet ik van de verbondenheid. Geen pelgrimsbureau, geen rijen, geen andere pelgrims. De lunch ging voorbij, de verbinding bleef.
April 2010 ben ik weer in Vézelay, nu met mijn vrouw en dochter van één jaar oud. We fietsen van huis naar Santiago. Onze dochter vergaapt zich aan de houten molens op de muren van de Basiliek. Zo heeft ieder zijn of haar eigen voorstelling van het hemelse. De kruisen aangezien voor molens.
Maar de Basiliek heeft veel meer in zich dat hemel en de aarde met elkaar verbindt. De oriëntatie van het gebouw, de bouwstijl, materiaalgebruik, lichtval, symboliek. Op een betoverende manier wordt met licht gespeeld. Een lichtval die door het jaar heen veranderd en ook nog eens afhankelijk is van het materiaal waar het op valt.
Als we in juli 2017 als vrijwilliger werken in pelgrimsherberg L’Esprit du Chemin bezoeken we weer even de Basiliek. Nu zijn we met z’n vieren. We komen niet verder dan het lopen van een rondje, op de plek die ik precies 20 jaar geleden leerde kennen. Met twee kinderen aan de hand is het verdraaid lastig om er even tot mezelf te komen.
‘De camino is de plek waar de hemel en de aarde elkaar raken’ lees ik wel eens. Maar ook op de camino kan je niet aan de wereld ontsnappen. Je kunt hoogstens verwijderd raken van je dagelijkse beslommeringen, die dan weer ingeruild voor andere beslommeringen. Wat is het dan?
Misschien is woord ‘hemel’ hierin wel niet zo gelukkig, omdat er makkelijk verband kan worden gelegd met het Goddelijke en dus religie, er sprake lijkt van iets bovenaards of dat het kan duiden op een verheerlijking van de camino. Maar van een vorm van ‘betoverend’, ‘gelukzalig’ of gewoon ‘heel fijn gevoel’ is bij mij in ieder geval zeker sprake.
Ik hoef niet altijd de overtreffende trap van heerlijkheid te voelen, als een soort instant happiness die alleen op de camino te vinden is. Want gevoel is vluchtig, je kunt het niet vastpakken of vasthouden. Het is er alleen onder de juiste omstandigheden, die je niet kunt afdwingen. Voor mij is ‘gewoon heel fijn’ al mooi. En wie wil daar niet meer van?
In de zomer van 2024 sta ik met mijn gezin op de camping in Vézelay. Op onze roadtrip langs pelgrimsplaatsen, met de auto. Het is warm, en ook nu biedt de Basiliek de koelte waar we naar verlangen. En weer voel ik die verbinding, misschien nog wel sterker dan eerst. Met regelmaat wandelen we de berg op, al is het maar voor even.
Ik volg een rondleiding van de gepassioneerde Christopher. Hij kent de geheimen van de Basiliek en vertelt over wat ik zie en vooral over wat ik niet zie. Zijn verhaal licht een tipje van de sluier op en misschien begin ik te snappen hoe het komt dat ik voel wat ik voel, bij de door de mens gemaakte verbinding met het hemelse.
Thuis op tafel ligt er inmiddels het boek Vézelay : The Great Romanesque Church. Met prachtige foto’s en veel uitleg over de symboliek. En gisteren ging ik naar de première van de Nederlandstalige versie van De Dans van de nieuwe Adam. Een film geheel gewijd aan de symboliek van het hoofd-timpaan. De film brengt het fijne beeldhouwwerk met al haar betekenis, heel dichtbij.
Stap voor stap ga ik verder, leer en zie ik meer over de betekenis van de Basiliek en daarmee ook van haar betekenis voor mij. Steeds weer kom ik terug op de plek waar het voor mij misschien wel begonnen is. Waar ik heel even mijn pelgrimstocht en de betekenis die pelgrimeren voor mij heeft kan aanraken.
Een plek waar ik gelukkig van word en me mee verbonden voel, of ik nu daar ben of gewoon thuis.
Het Schildpad is een buitengewone ontdekkingstocht naar wegen om het pelgrimeren te verweven met het alledaagse.
Op het schildpad blijft de pelgrim in jou wakker en jouw pelgrimstocht dichtbij. Elke dag, overal waar je bent.
Ga je mee?
